Kolęda Bóg się rodzi, moc truchleje

Patos i ludowa prostota, boskość i codzienność – wbrew pozorom nie muszą się wykluczać. Wręcz przeciwnie – doskonale się uzupełniają, tworząc poruszającą kompozycję, która nie bez powodu nazywana jest „królową polskich kolęd”.

Historia powstania kolędy „Bóg się rodzi”

„Bóg się rodzi” to jedna z nielicznych kolęd, których historia znana jest niemal w całości. Poetycki tekst został zamówiony przez księżną Izabelę z Czartoryskich Lubomirską u Franciszka Karpińskiego – poety i fascynata kultury ludowej. Wiadome jest, że dzieło zostało napisane jeszcze przed 1790 rokiem, jednak historycy nie są zgodni, co do miejsca jego powstania. Jedna z wersji podaje, że kolęda powstała w Dubiecku nad Sanem, inna, że miało to miejsce w Zabłudowie, koło Białegostoku, gdzie Karpiński stacjonował jako guwerner księcia Radziwiłła.

Pierwsza uroczysta prezentacja utworu odbyła się w roku 1792 w Białymstoku. „Pieśń o Narodzeniu Pańskim” – bo tak pierwotnie nazywała się kolęda – oraz inne „Pieśni nabożne” rozbrzmiały wówczas w Starym Kościele Farnym. Dopiero z czasem tytułem pieśni stały się jej pierwsze, wymowne słowa. Zbiór „Pieśni nabożnych”, zawierający uroczystą kolędę wydany został w klasztorze ojców Bazylianów w Supraślu, niedługo po białostockim koncercie.

Kto napisał kolędę „Bóg się rodzi”?

Franciszek Karpiński, który podjął się realizacji zlecenia księżnej, był przedstawicielem sentymentalizmu. W jego dorobku znalazły się sielanki, wiersze miłosne, patriotyczne i religijne. Część z nich przekształcona została w znane do dziś kościelne pieśni, takie jak „Kiedy ranne wstają zorze” czy „Zróbcie mu miejsce”.

„Bóg się rodzi” śpiewane było na wiele różnych melodii. Autorstwo najbardziej popularnej z nich przypisuje się Karolowi Kurpińskiemu. Niektórzy jednak dopatrują się w niej ludowego pochodzenia, a jeszcze inni uważają, iż jest to polonez koronacyjny z czasów Stefana Batorego.

O czym opowiada kolęda „Bóg się rodzi”?

Pieśń napisana została typowym dla twórczości ludowej ośmiozgłoskowcem. Choć Karpiński używa prostego, bliskiego ludziom języka, w tekście nie brakuje przemyślanych figur, takich jak antytezy czy oksymorony. Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów kolędy jest właśnie łańcuch oksymoronów – „moc truchleje (…) ogień krzepnie, blask ciemnieje”, które podkreślają cudowność Betlejemskiej Nocy.

Kolęda opowiada o Bożym Narodzeniu, jako niesamowity wydarzeniu, które sprawia, że na świecie zaczynają się dziać niewiarygodne rzeczy. Również sam Bóg jest nieodgadniony i pełen sprzeczności: „ma granice – Nieskończony, wzgardzony – okryty chwałą, śmiertelny – król nad wiekami”. Kolejne zwrotki są wyrazem zadziwienia Miłością, z którą przyszedł On na ziemię i „wszedł między lud ukochany, / dzieląc z nim trudy i znoje”.

Szczególnie ważna – w kontekście historycznym – jest ostatnia strofa kolędy. Modlitwa o błogosławieństwo Ojczyzny, z wszystkimi jej miastami i wioskami, pierwotnie odnosiła się do niewoli zaborców. Przez lata zyskiwała nowe znaczenia, dopasowując się do zmieniającej się sytuacji politycznej i społecznej kraju.

Dzięki symbolicznym dla narodu słowom, Franciszek Karpiński uważany jest za ojca polskiej kolędy patriotycznej. To on jako pierwszy pokazał, że bożonarodzeniowe pieśni mogą mówić również o wolności narodu. Idąc tym tropem, wielu późniejszych autorów dopisywało kolejne wersje kolędy, opowiadając o aktualnych wydarzeniach i narodowych dramatach. Jedna z nich powstała w Legionach Piłsudskiego w 1915 roku: „Podnieś rękę Boże Dziecię, / Pobłogosław naszych w polu, / Tych co walczą i zwyciężą / I tych co konają w bólu. / Oto kwiat polskiej młodzieży / Dziś do walki krwawej bieży, / A słowo ciałem się staje / I zamieszka razem z nami!”.

Gdy parę lat później Polska świętowała wyzwolenie i odzyskanie niepodległości po 123 latach niewoli, w domach i na ulicach można było usłyszeć radosne słowa: „Bóg się rodzi, wstaje Polska, Z Boskiej woli wielki cud. Zwalnia z krzyża od prawieków Wolny Piastów ród…”.

Kolejne wersje „Bóg się rodzi” powstawały również w czasie okupacji hitlerowskiej, w żołnierskich okopach, a nawet obozach zagłady. „Kolęda Polski Walczącej” zagrzewająca rodaków do walki, kolportowana była zarówno ustnie, jak i za pośrednictwem prasy, drukowanych w podziemiu broszur czy śpiewników.

Podniosły charakter, bogata historia oraz symbolika pieśni, czynią z niej jedną z najbardziej znaczących polskich kolęd. Nic więc dziwnego, że często określana jest mianem „hymnu bożonarodzeniowego”.

„Bóg się rodzi, moc truchleje” – cały tekst do druku

Karaoke „Bóg się rodzi”

Podkład muzyczny / instrumental, czyli sama muzyka.

„Bóg się rodzi” dla dzieci

Poniżej idealna wersja kolędy„Bóg się rodzi” dla dzieci.

„Bóg się rodzi” w wykonaniu polskich wykonawców

Golec uOrkiestra, Krzysztof Krawczyk, Ryszard Rynkowski i Akcent – to tylko niektórzy z wykonawców których interpretacje tej kolędy prezentujemy w poniższej playliście.

https://www.koledypolskie.pl/koleda/bog-sie-rodzi-moc-truchleje/https://www.koledypolskie.pl/wp-content/uploads/2018/12/Bog-sie-rodzi-moc-truchleje.jpghttps://www.koledypolskie.pl/wp-content/uploads/2018/12/Bog-sie-rodzi-moc-truchleje-150x150.jpgRedakcjaPatos i ludowa prostota, boskość i codzienność – wbrew pozorom nie muszą się wykluczać. Wręcz przeciwnie – doskonale się uzupełniają, tworząc poruszającą kompozycję, która nie bez powodu nazywana jest „królową polskich kolęd”. Historia powstania kolędy „Bóg się rodzi” „Bóg się rodzi” to jedna z nielicznych kolęd, których historia znana jest niemal...Redakcja [email protected]AdministratorKolędy Polskie